www.utw-wesola.org

Plac powstał w 1825 w miejscu dziedzińca pałacu Ogińskich w związku z budową w miejscu istniejących pałaców Leszczyńskich i Ogińskich trzech monumentalnych gmachów zaprojektowanych przez Antonia Corazziego: pałacu Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu, pałacu Ministra Skarbu oraz gmachu Giełdy i Banku Polskiego.Fotoreportaż: Józef Jagielski

Plac miał trójkątny kształt, który nadała mu biegnąca po skosie nieistniejąca obecnie ulica Rymarska. Pośrodku placu znajdował się skwer, na który po 1897 przeniesiono z Krakowskiego Przedmieścia – w związku z budową pomnika Adama Mickiewicza – fontannę z 1866.

W maju 1951 zmieniono nazwę placu na plac Feliksa Dzierżyńskiego[2]. W tym samym roku, w rocznicę 25-lecia zgonu Feliksa Dzierżyńskiego, przed pałacem Ministra Skarbu Bolesław Bierut odsłonił jego pomnik dłuta Zbigniewa Dunajewskiego. Był to pierwszy w stolicy monument działacza ruchu rewolucyjnego[3].

Większość zabudowy placu uległa zniszczeniu w trakcie oraz po powstaniu warszawskim. Po 1945 nie odtworzono ulicy Rymarskiej – przez co plac uzyskał kształt wydłużonego prostokąta – oraz przebito w kierunku północnym ulicę Marcelego Nowotki (obecnie ul. gen. Władysława Andersa). Wszystkie trzy zniszczone gmachy Corazziego zostały odbudowane, a częściowo zrekonstruowana w latach 1947–1950 kamienica Kosseckiej znajdująca się w południowej pierzei placu została zaadaptowana na Hotel Saski[1][5]. Fontanna została przeniesiona w obecne miejsce, na skwer przed kinem „Muranów”.

W listopadzie 1989 pomnik Feliksa Dzierżyńskiego został zburzony. W tym samym miesiącu powrócono do historycznej nazwy placu[2]. W 2001 w pobliżu miejsca, w którym znajdował się monument Dzierżyńskiego, odsłonięto pomnik Juliusza Słowackiego, który w latach 1829–1831 pracował w pałacu Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu[4]. Na zdjęciu: grupa słuchaczek UTW z Wesołej przed pomnikiem Juliuaza Słowackiego.

Większość zabudowy placu uległa zniszczeniu w trakcie oraz po powstaniu warszawskim. Po 1945 nie odtworzono ulicy Rymarskiej – przez co plac uzyskał kształt wydłużonego prostokąta – oraz przebito w kierunku północnym ulicę Marcelego Nowotki (obecnie ul. gen. Władysława Andersa). Wszystkie trzy zniszczone gmachy Corazziego zostały odbudowane, a częściowo zrekonstruowana w latach 1947–1950 kamienica Kosseckiej znajdująca się w południowej pierzei placu została zaadaptowana na Hotel Saski[

Tablica informacyjna na elewacji Hotelu Saskiego.

Kino Muranów − kino wybudowane po II wojnie światowej (teren ten w czasie okupacji wchodził w obręb getta) w Śródmieściu Warszawy na Muranowie, u zbiegu ul. Andersa i al. Solidarności (w pobliżu placu Bankowego i stacji metra Ratusz Arsenał). Przed kinem, na skwerze Batalionu AK Wigry, znajduje się zabytkowa fontanna z 1866.

Historia pałacu Mostowskich zaczyna się za czasów króla Augusta III. Ok. 1735 stanął piętrowy dwór z trzyokienną fasadą i z bocznymi oficynami dziedzińcowymi, których właścicielem był Jan Zygmunt Deybel (architekt Warszawy pierwszej połowy XVIII w.). Po 1750 dwór ten (w tamtych czasach kolejno własność biskupów wileńskich Adama Ponińskiego i Adama Brzostowskiego) został przekształcony w pałac, poprzez podwyższenie go i dodanie dwóch skrzydeł z boku. Wschodnie było szersze, murowane i jednopiętrowe, a zachodnie – drewniane.W 1762 właścicielem pałacu został wojewoda miński Jan August Hylzen.Ok. 1775 wdowa po wojewodzie, Konstancja Hylzenowa zaczęła dalsze prace budowlane, wystawiając wielki, przyuliczny korpus główny (klasycystyczny) od ulicy Nowolipia. Nowy gmach był dwupiętrowym budynkiem o szerokim ryzalicie z bramą wjazdową pośrodku i zwieńczoną czterookienną facjatą.Połączenie dwóch wewnętrznych dziedzińców powstało poprzez rozebranie starego pałacu.W takiej postaci pałac objął Tadeusz Mostowski, wnuk J. Hylzena, kasztelan raciąski. Za jego władania pałac odegrał ważną rolę w życiu kulturalnym i politycznym Warszawy. W 1802 właściciel otworzył w nim drukarnię, dla której maszyny i czcionki sprowadził z zagranicy. Prowadził również salon literacko–muzyczny grupujący ówczesną elitę kulturalną. W 1822 r., jako ówczesny minister w Komisji Rządzącej Spraw Wewnętrznych i Duchownych, przekazał swą siedzibę rządowi na pomieszczenie tej instytucji państwowej, a także innych gazet rządowych.

Pałac Mostowskich przetrwał wojnę w 80%. Odbudowa pałacu została podjęta w 1949 według projektu Zygmunta Stępińskiego i Mieczysława Kuzmy. Po połowie 1949 zniszczono już zabezpieczone lub odbudowano fragmenty pałacu w związku z przeznaczeniem budynku na siedzibę Komendy Stołecznej Milicji Obywatelskiej . Zaprojektowano nowe podziemia, w których umieszczono osławiony areszt, zlikwidowano Salę Balową.W latach 2005-2006 przeprowadzono remont elewacji, na dachach położono nową, miedzianą blachę. Na attyce przywrócono orła z 1823 bez sztandarów. Południowa oficyna poprzeczna jest w całości budynkiem powojennym, wystawionym na nowych fundamentach. Poprzeczna oficyna została natomiast odbudowana na oryginalnych fundamentach. Pierwotny wygląd attyki zastąpił wieniec laurowy.

Warszawski arsenał, czyli królewski magazyn broni, to wczesnobarokowy, dwukondygnacyjny budynek w formie zamkniętego czworoboku o wymiarach 64 na 83 metry, z obszernym wewnętrznym dziedzińcem. Gmach ten wzniesiony został w latach 1638−1643 z rozkazu króla Władysława IV. 1832–1835 (przebudowa na więzienie) i 1935−1938 (przez "Biuro Budowlane T. Czosnowski i Ska") − usunięcie z gmachu więzienia i adaptacja na potrzeby Archiwum Miejskiego Warszawy, przywracająca w dużej części pierwotny wygląd. W połowie XVII wieku w Arsenale przechowywano ok. 100 dział oraz broń ręczną. We wrześniu 1655 budynek został zdobyty przez Szwedów. W 1702 został częściowo zniszczony wskutek wybuchu prochu wywołanego uderzeniem pioruna. W 1808 roku książę Józef Poniatowski zorganizował w warszawskim Arsenale Królewskim Szkołę Artylerii oraz Saperów Księstwa Warszawskiego[1].Arsenał był kilkukrotnie świadkiem ważnych wydarzeń z polskiej historii. W nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku ludność Warszawy zdobyła budynek, wspierając tym samym rozpoczynające się powstanie listopadowe. W 1938 zakończono przebudowę gmachu na siedzibę Archiwum Miejskiego Warszawy[2]. 26 marca 1943 miała tu miejsce najsłynniejsza akcja Szarych Szeregów, znana jako akcja pod Arsenałem.Uszkodzony w czasie walk powstańczych budynek został spalony przez Niemców 4 listopada. Całkowitemu zniszczeniu uległa wtedy pozostała część zbiorów Archiwum[3]. W latach 1948–50 Arsenał został odbudowany według projektu Bruno Zborowskiego Od 1959 jest siedzibą Państwowego Muzeum Archeologicznego.

Pałac został wzniesiony w stylu barokowym ok. 1730 roku na ruinach wcześniejszej zabudowy dla podskarbiego koronnego Jana Jerzego Przebendowskiego. Jego projektantem był Jan Zygmunt Deybel. Budynek można znaleźć na mapie Warszawy C. F. Wernecka z 1732 r. Po śmierci Jana Jerzego Przebendowskiego, pałac odziedziczyła jego córka Dorota Henrietta, a następnie Piotr Jerzy Przebendowski. Po nim cały majątek odziedziczył Ignacy Przebendowski, który wynajął pałac dyplomacie i posłowi hiszpańskiemu w latach 1760-1762 Pedro Pablo de Bolea, który urządzał w pałacu słynne bale maskowe. Ignacy Przebendowski sprzedał pałac w 1766 roku, który kupiły Anna z Łubieńskich Łętowska i Konstancja z Łubieńskich Kossowska, a w 1768 całość praw nabył do niego mąż Konstancji podskarbi koronny Roch Kossowski

Błękitny Wieżowiec (dawniej Złocisty lub Złoty Wieżowiec) – budynek znajdujący się przy placu Bankowym 2 w Warszawie. Budynek znajduje się w miejscu zajmowanym przed II wojną światową przez warszawską Wielką Synagogę, wysadzoną w powietrze przez Niemców w 16 maja 1943, co upamiętnia tablica MSI umieszczona od strony ulicy Tłomackie. Wstępne koncepcje budowy wieżowca wysuwane były już w latach 50., jednak ostatecznie budowa rozpoczęła się w 1976[1]. Zawieszono ją tuż po wybudowaniu głównej bryły. Nieużywana konstrukcja nazywana była wtedy często Złocistym Wieżowcem, ze względu na ówczesny kolor elewacji. Prace wznowiono pod koniec lat 80., a zakończono w 1991[1]. Projekt został zmodyfikowany przez jugosłowiańską firmę. Miedzianą w kolorze elewację zastąpiono niebarwioną refleksyjną, która w pogodne dni odbija błękit nieba (stąd obecna nazwa). Była to pierwsza elewacja wykonana ze szkła refleksyjnego typu float w Warszawie[2]. Wieżowiec liczy 120 metrów wysokości (z masztami anten) i 27 kondygnacji naziemnych.

Został ustawiony po wschodniej stronie placu, na chodniku przed Błękitnym Wieżowcem. Odsłonięcie pomnika odbyło się 10 listopada 1993, w setną rocznicę urodzin prezydenta. Monument jest dziełem rzeźbiarza Andrzeja Renesa[1]. Pomnik został odlany z brązu i ustawiony na granitowym cokole. W zamierzeniu autora miał przedstawiać postać Starzyńskiego pochylającego się nad mapą miasta Warszawy. W ocenie krytyków z powodu zachwiania proporcji w samej kompozycji monumentu, jak i jego lokalizacji, to zamierzenie artysty nie powiodło się[1].